گزارش تحليلي
روابط جديد مصر با رژيم صهيونيستي و تاثير پذيري آن از اتفاقات شبه جزيره سينا
مقدمه
بعد از انقلاب مصر، صحراي «سينا» شاهد درگيريها زيادي بين ارتش مصر و شبه نظاميان بوده است، تا جايي كه تا نيمه مرداد امسال، نزديك به 30 مورد از اين درگيريها گزارش شده است. در يكي از آخرين درگيريهاي اين منطقه، در نزديكي مرز غزه، مصر و سرزمينهاي اشغالي، يعني جنوب گذرگاه رفح، در 5 اوت، يكي از پستهاي بازرسي گذرگاه رفح مورد حمله افراد مسلح قرار گرفت. ارتش مصر نيز، چند روز بعد، در تاريخ 8 اوت، با هدف قرار دادن حدود 20 تن از شبه نظاميان مستقر در صحراي سينا، طي يك عمليات نظامي هوايي، اين حملات را پاسخ داد.
بعد از بروز چند باره اين اتفاقات، گمانه زنيهاي زيادي در مورد هويت اصلي مهاجمان انجام گرفته است، اما هيچ كدام نتوانسته است به طور اصولي به سوال مورد نظر پاسخ دهد. به طور مثال، در جايي رهبران حماس معتقدند كه اين حملات، توسط اسرائيل براي تسويه حساب مصر جديد با اين گروهها برنامه ريزي شده است، اما در جايي ديگر تلويزيون دولتي مصر، اين مهاجمان را « شبه نظاميان اسلامگرا » نام گذاري ميكند. در اين ميان اخوان المسلمين، در سايت خود، از احتمال اينكه در پس اين حملات، سرويسهاي امنيتي موساد و اسرائيل قرار داشته باشند سخن گفته است و معتقد است كه هدف اصلي اين حملات، انتساب اين اقدامات به اسلامگرايان و در نهايت تضعيف موقعيت رئيس جمهور اسلامگراي مصر، «محمد مرسي» است. البته به گفته يكي از مقامات ارشد نظامي مصر نيز، اين افراد ستيزه جوياني جهادي هستند كه از نواز غره به مصر نفوذ كرده و دست به حركات ميزنند.
انقلاب 25 ژانويه و آينده صحراي سينا
بنابر اعتراض ساكنين منطقه سينا، مبني بر حضور شبه نظاميان در منطقه و انجام اقدامات نظامي در آنجا، در همين ايام، يعني اوايل ماه اوت، وزير كشور كابينه جديد مصر، « احمد جمال الدين »اعلام كرد كه اعزام ارتش به منطقه سينا را در دستور كار خود قرار داده است، اما با گذشت زمان، هيچ نشانهاي از حضور ارتش جهت پاكسازي نيروهاي شبه نظامي ديده نشد. از زمان سقوط حسني مبارك، ديكتاتور مصري، از حدود يك سال و نيم گذشته تا كنون، مناطق ويژه در صحراي سينا، توسط اعضاي سازمان¬هاي اسلام¬گراي افراطي و قاچاقچيان، بشدت ناامن گرديده است. خط انتقال گاز مصر به اسرائيل، از صحراي سينا ميگذرد، كه اين مورد در كنار موقعيت حساس سياسي و جغرافيايي آن باعث شده است تا اين منطقه هر روز شاهد عملياتهاي گوناگوني باشد. قبايل ساكن اين منطقه، اكثرا به فعاليتهايي چون قاچاق اسلحه، انسان و مواد مخدر مشغول هستند، كه همين فعاليتها باعث شده تا اين نوع فعاليت اقتصادي به غزه نيز سرايت كند و بعضي از عناصر جهادي فلسطين به سمت صحراي سينا متمايل شوند.
روابط اخوان المسلمين مصر با اسرائيل و حادثه سيناي شمالي
بعد از وقوع انقلاب در مصر، چند مورد حمله نظامي به سرزمينهاي اشغالي از خاك مصر صورت گرفت، كه همين موضوع باعث شد تا اسرائيل، علاوه بر تقويت حضور نيروهاي نظامي خود در مناطق مرزي، از منطقهاي با نام «كرم ابوسالم»، تا غرب يكي از شهرهاي خود به نام «ايلات»، به طول 240 كيلومتر اقدام به ديوار كشي در مرزهاي خود كند. با توجه به حضور رييس جمهوري اسلامگرا در مصر، اسرائيل به هيچ وجه اين موضوع را برنتافته است، به همين دليل هر دو طرف سعي كردهاند تا بين تشكيلات نظامي و امنيتي خود هماهنگي و همكاريها را حفظ كنند. آمادهسازي، فضا براي ايجاد درگيري نظامي بين سلفيهاي ساكن غزه با اسلام سياسي در مصر جديد، باعث خواهد شد تا در مصر، موضع اصلي اخوانيهاي اسلامگرا تضعيف شده و اين موضوع باعث عدم گسترش روابط ميان حماس و مصر جديد گردد. در واقع، اسرائيل ميكوشد تا با ايجاد شرايط براي به نتيجه رسيدن راهبرد بيان شده، در دراز مدت، مصريها را وادار سازند تا بالاجبار معاهده كمپ ديويد را حفظ كرده و بيش از بيش به سمت همكاريهاي نظامي و امنيتي با اسرائيل متمايل گردند.
احتمال ميرود كه مصر، با توجه به وجود نا امنيهاي گسترده در صحراي سينا، به دنبال افزايش حضور نظامي خود در اين منطقه باشد كه اين موضوع مستلزم دو عملكرد ديگر است، نخست ايجاد تغييراتي در پيمان صلح ميان دو كشور و ديگري انجام مذاكرات دو جانبه و جلب توافق اسرائيل براي اين موضوع. در صورت وقوع اين امر، ميتوان به اين موضوع اشاره كرد، كه احتمالاً اين همان برنامه ريزي اسرائيليها، براي دستيابي به مشروعيت سياسي جديد بعد از شروع انقلابهاي منطقه و كشاندن اخوانيهاي مصر به پاي ميز مذاكره باشد.
با توجه به اينكه مصر، «جيش الاسلام» را مسئول اقدامات نظامي اخير منطقه ميداند؛ بعد از اجراي عملياتهاي نظامي در منطقه سينا، درخواست خود مبني بر اعلام مشخصات مظنونين اين عمليات كه تعداد آنها به هشت نفر ميرسيد را به مسئولين جنبش حماس ابراز كرد. علاوه بر اين، رئيس جمهور جديد مصر، محمد مرسي، دستور تشديد حضور نظاميان ارتش و پليس را در اين منطقه صادر و با حضور در مناطقي كه شبه نظاميان در آنجا عمليات انجام داده بودند، بر پاكسازي كامل مناطق از وجود تروريستها تاكيد كرد. در اين زمينه، مصر و ايالات متحده آمريكا در تلاش هستند تا براي منطقه سينا، نقشه امنيتي جديدي را طراحي كنند كه انجام اين عمل ميتواند بعدها به تغيير يا اصلاح «كمپ ديويد» منجر شود. واضح است كه ميانجيگري ايالات متحده آمريكا براي اعمال هرگونه تغيير در اين معاهده الزامي است.
پس از وقوع حوادث در صحراي سينا و عمليات ارتش مصر، جهت پاك سازي منطقه، اخباري مبني بر توافق ميان وزارت دفاع آمريكا و مقامات مصري راجع به تبادل اطلاعات پنتاگون، با ارتش و پليس مصر درباره «سينا» به گوش رسيده است. وزير خارجه آمريكا و نخست وزير جديد مصر، دو سمت اين توافقات مهم هستند. اما به نتيجه رسيدن اين توافقات، و حضور احتمالي نيروهاي نظامي آمريكا در منطقه، نتايجي را در پي دارد؛ نخست ميتوان اذعان داشت كه مقامات آمريكايي به هدف خود براي به دست آوردن فرصتي جهت كم كردن حساسيت اين روابط دست پيدا كردند. ثانياً اينكه اين حضور از يك سو مقدمات تغيير و اصلاح معاهده كمپ ديويد را فراهم ميسازد و از سوي ديگر حضور نظامي و اطلاعاتي آمريكا در منطقه، خيال مقامات اسرائيلي را آسوده ميسازد. به نظر ميرسد تا پايان كامل ماموريت ارتش مصر در منطقه سينا، اين گفتوگوها ادامه داشته باشد.
صحراي سينا و پرواز هواپيماي نظامي مصر بر فراز مناطق بدون سلاح
مناطق «ج» و «د»، مناطقي هستند كه با نام « مناطق بدون سلاح» نام گذاري شدهاند و هيچ عمليات نظامي يا حتي اسلحهاي در اين مناطق نبايد وجود داشته باشد. اما بعد از انقلاب مصر، براي اولين بار از تاريخ 1979 ميلادي تاكنون، هواپيماهي نظامي مصري توانستند در اين مناطق به پرواز درآيند، كه اين اقدام با هيچ گونه مخالفتي از سوي اسرائيل مواجه نشد، كه ميتواند بيانگر موافقت تلويحي اسرائيل با اين عمل باشد. « اسماعيل هنيه» نيز در اين مورد اعلام كرد: « ما براي استقرار و امنيت مصر همكاري ميكنيم و براي گشايش دوباره رفح و بازگشت زندگي دوباره به غزه آماده همكاري هستيم». در اين معاهده حضور هواپيماها و خمپاره اندازهاي مصري در شمال شرقي صحراي سينا منع شده و تنها به حضور چندصد نظامي و پليس مصري بسنده شده است.
در كل، بايد پذيرفت كه مصر جديد و حكومت آن خواهان زيادي دارد. از يك سو اسرائيل براي نزديكي به مصر تلاش خود را دو چندان كرده و از سوي ديگر، جنبش حماس براي نزديكي به آنها برنامههاي زيادي دارد. در اين ميان، وجود عناصر سلفي تروريست، يكي از بزرگترين چالشهاي حال حاضر غزه است. اسرائيليها تمام تلاش خود را به كار گرفتهاند تا از اين موضوع به نحو احسن بهره برداري كنند و هم جهت برهم زدن روابط مصر با غزه از آن استفاده كنند و هم از آن براي تهديد هرچه بيشتر حماس استفاده كنند. در مقابل، ايالات متحده آمريكا نيز تمام تلاش خود را بر وارد كردن حكومت تازه تاسيس اخوان به بلوك جديد مبارزه با تروريسم متمركز كرده است، كه با فرض بروز اين اتفاق، بايد بپذيريم كه اسلام سياسي اخواني، به پروندههاي سياسي- امنيتي خاورميانه ورود كرده است.
نتيجه گيري
گروههاي سلفي، به دليل حضور قبايل گوناگون، فقر اقتصادي و ملاحظات امنيتي در دراز مدت به راحتي در صدد جبران اقدامات خود بر ميآيند، بنابراين واضح است كه واكنش سريع ارتش مصر عليه شبه نظاميان جهادي – سلفي در منطقه صحراي سينا كارساز نيست؛ به همين علت براي اينكه بتوان از فرصت طلبيهاي اسرائيل جلوگيري كرد، اقداماتي را بايد در برنامههاي مقامات مصري بررسي كرد؛ اين اقدامات را ميتوان بدين صورت طبقه بندي كرد :
- رفع و رجوع كردن مشكلات قبايل بدوي ساكن سينا: حوادث بوجود آمده در صحراي سينا و درگيريهاي ايجاد شده، باعث شد تا با حضور مستقيم نظامي و امنيتي نيروهاي مصري، حل و فصل و رسيدگي به تقاضاهاي قبيلهاي در سينا، از امري ثانويه و فرعي در سياستهاي مصر جديد، به امري مهم بدل شده و به يكي از اولويتهاي اصلي اجتماعي، سياسي مصر تبديل گردد؛ توسعه سياسي، فرهنگي و اقتصادي اين جوامع بدوي و در كنار آن رسيدگي به بحث زندانيان اين منطقه جز موارد مهم اين راهبرد تلقي ميگردد.
- تغيير ابعاد تعاملات امنيتي: حضور مستقيم از بعد امنيتي مصر در مرزهاي خود بويژه غزه، و تعامل با نيروهاي جنبش حماس، يكي از مهمترين عوامل در تغيير ابعاد تعاملات امنيتي است. تسلط همه جانبه و كامل امنيتي دولت جديد مصر در شبه جزيره سينا، توانايي جلوگيري از هر گونه حوادثي منجمله جلوگيري از قاچاق اسلحه از مرزهاي ليبي به غزه، را به آنها داده است.
- سعي در گسترش همكاريهاي امنيتي در مرزها با جنبش حماس: گسترش همكاريهاي امنيتي و سعي در ايجاد توافقات امنيتي با جنبش حماس، در جهت كنترل قاچاق اسلحه، تعقيب تروريستها و ميتواند از جديدترين ابعاد ايجاد روابط بين جنبش حماس و مصر باشد. به نظر ميرسد كه كارآمدترين و شفا بخشترين نسخه موجود براي دو طرف در دو سوي مرز رفح، اين گزينه است.
- بررسي مجدد تعهدات امنيتي پيمان « كمپ ديويد»: با تغييرات بوجود آمده و حوادث پيش آمده، بررسي مواردي چون حضور مستقيم نيروهاي مصري در مناطق ويژه طبق معاهده مورد نظر و نقل و انتقالهاي آزاد نظامي ضروري به نظر ميرسد. به طور كلي، تجديد نظر در تمامي مواد امنيتي اين معاهده مهم به نظر ميرسد.
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 